Instalacja Bały to realizacja dyplomowa, nad którą pracowałem w 2020 i 2021 roku w ramach pracowni 16P prowadzonej przez prof. Grażynę Jaskierską-Albrzykowską, as. dr Karolinę Freino i as. Elżbietę Leszczyńską-Szlachcic.
Składa się z ośmiu wielkoformatowych, lekkich i półprzezroczystych firan o wymiarach 6m x 5,6m dopasowanych kształtem do łuku, pod którym wiszą. Pojedyncza firana powstała poprzez zszycie czterech sztuk mniejszych firan
o wymiarach 2,8m x 3m. Pracy krawieckiej podjęła się Katarzyna Słomska, moja matka, która wykonała wszystkie osiem firan. Budowla to betonowy przepust kolejowy o wymiarach 25m x 45m x 6,60m znajdujący się w pobliżu pyskowickiej stacji kolejowej. Widoczny z okien pociągów kursujących na trasie Katowice - Wrocław.

 

Na początku lat 40 XX w. niemieckie władze ze względu na ogromną skalę transportu surowców, uzbrojenia, więźniów
i jeńców z okupowanych terenów podejmują decyzję o rozbudowie węzła kolejowego w Peiskretscham (dzisiaj Pyskowice). W 1941 roku powstaje Organisation Schmelt, nadzorowana przez Albrechta Schmelta sieć obozów pracy
na Górnym Śląsku, która skupia pracowników przymusowych, głównie narodowości żydowskiej. W kwietniu 1942 roku
w Pyskowicach powstaje Obóz Pracy Przymusowej dla Ludności Żydowskiej – Zwangsarbeitslager fur Juden (ZALfJ).
Po przywiezieniu pierwszych więźniów (z tranzytowego obozu w Tarnowskich Górach i obozu w Otmuchowie,
a w kolejnych miesiącach z całej Europy) ruszają prace konstrukcyjne - zaczęto budować nową lokomotywownię, zaplecze socjalne, nowe wiadukty i przepusty kolejowe. Firmy Phillip Holzmann AG i Redermann AG, które pracowały między innymi przy projekcie Riese, zostały wyznaczone do zaprojektowania i wykonania całego przedsięwzięcia. Powszechną praktyką tych firm było wykorzystywanie pracowników i pracownic przymusowych oraz jeńców wojennych. Pod koniec 1943 roku Albrecht Schmelt zostaje zwolniony, a w 1944 roku skazany przez sąd SS za malwersacje finansowe, których dokonywał w trakcie kierowania Organisation Schmelt. Tym samym praca przy węźle kolejowym w Pyskowicach zostaje przerwana. W okolicach marca i kwietnia 1944 roku obóz zamknięto, a więźniów przeniesiono do obozu Blechhammer
w Sławięcicach.  W styczniu 1945 roku wojsko radzieckie po wejściu do Pyskowic ponownie otworzyło obóz
i prawdopodobnie do roku 1947 więziło w nim Górnoślązaków polskiego i niemieckiego pochodzenia.
 

Naoczni świadkowie, Bela Neugebauer i Simon Grinbaud, wspominają: Praca przy pyskowickim węźle trwała bez przerwy, dniem i nocą, Siegfried Morgenstern wspomina: Przerwa była tylko w momencie, kiedy lano beton. Szacunkowo zużyto kilkanaście tysięcy metrów sześciennych betonu. Materiał do jego produkcji przyjeżdżał pociągami towarowymi, które zatrzymywały się w okolicach wiaduktu. Stamtąd o własnych siłach noszono kilkudziesięciokilogramowe worki
z piaskiem, żwirem czy cementem.
 

Dzisiaj po obozach zostały tylko archeologiczne ślady, a wielkie konstrukcje otoczone dziką roślinnością służą celom rekreacyjnym. Na pozostałych mostach i przepustach, tam gdzie to możliwe, rozmieszczone są trasy wspinaczkowe,
a z najwyższego wiaduktu kilka razy w roku organizuje się skoki na linach. Pod najstarszym z mostów kilkukrotnie odbyła się duża impreza Bały House Opening. W miejscu, gdzie zawisły firany, znajduje się woda, która w zimie staje się lodowiskiem. Obok górki, z których zjeżdżają dzieci. Te bardziej ekstremalne decydują się na zjeżdżanie po łuku przepustu. Liczne sesje zdjęciowe, urban explorers, piwkowanie. Dzisiaj to miejsce jest udomowione.
 

Tytuł został przeniesiony z potocznej nazwy, której mieszkańcy używają wobec miejsca, gdzie znajdują się wszystkie budowle niedokończonego węzła. Słowo powstało w wyniku spolszczenia niemieckiego słowa der Bau oznaczającego budynek, budowlę, plac budowy, budowę.

 

 

Współpraca:
Katarzyna Słomska (szycie firan), Julia Słomska (pomoc merytoryczna), Mirosław Słomski, Marcin Szukała (montaż firan), Mietek Kozik (pomoc techniczna), Roland Skubała (konsultacja historyczna),
prof. Grażyna Jaskierska-Albrzykowska, as. dr Karolina Freino, as. mgr Elżbieta Leszczyńska-Szlachcic, prof. Tomasz Opania (pomoc merytoryczna)

 

___________________

​

The Bały installation is a graduation project on which I worked on in 2020 and 2021. It was realized under the supervision of Prof. Grażyna Jaskierska-Albrzykowska, asst. Dr. Karolina Freino, and asst. Elżbieta Leszczyńska-Szlachcic in the Eugeniusz Geppert Academy of Fine Arts and Design's studio 16P.
 

The installation consists of eight, light, semi-transparent, large-format curtains. Their measurements are 6m x 5,6m, and are specially adjusted to the bows of the culvert under which they hang. Every singular curtain was made out of four smaller curtains, that were sewn together by my mother, Katarzyna Słomska. The construction to which the curtains are attached is a concrete railway culvert, located nearby the Pyskowice railway station. It is visible on the train route between Katowice and Wrocław. The measurements of the culvert are 25m x 45m x 6,60m.
 

In the early 1940s, because of the huge transport amounts of raw materials, armaments, and prisoners from the occupied territories, the German authorities decided to expand the railway junction in Peiskretcham (today's Pyskowice). In 1941, Organisation Schmelt got established; a network of forced labor camps in the Upper Silesia region (mainly for people of Jewish descent) led by Albrecht Schmelt. In April of 1942, the Germans built a forced labor camp for Jewish people in Peiskretscham – Zwangsarbeitslager fur Juden (ZALfJ). After having transported the first prisoners (from the transit camps in the Tarnowskie Góry, Otmuchów, and in the months that followed from all around Europe), the constructions began on things such as a new locomotive depot, social facilities, new viaducts and railway culverts. The companies Philip Holzman AG and Redermann AG which, among others, worked on the Riese project, were assigned to design and execute the entire undertaking. It was common practice for these companies to exploit forced laborers and prisoners of war. At the end of 1943, Albrecht Schmelt was fired, and in 1944 convicted by an SS court for financial embezzlement, which he committed while managing the Schmelt Organization. Thus, the work at the railway junction in Pyskowice was stopped. Around March and April 1944, the camp was closed and the prisoners were transferred to the Blechhammer camp in Sławięcice.
 

Eyewitnesses, Bela Neugebauer and Simon Grinbaud recall that the work at the Pyskowice junction lasted non-stop, day and night. Siegfried Morgenstern recalls that the breaks between work occurred only when concrete was being poured. It is estimated that several thousand cubic meters of concrete were used during the constructions. The material for the concrete's production traveled by freight trains that stopped near a viaduct, from where, bags of several dozen kilograms with sand, gravel or cement were carried by the prisoners all on their own, without any assisting equipment.
 

Today, the remaining presence of the labor camps are mere archaeological traces. The endured structures are now surrounded by wild vegetation, and are mainly used for recreational purposes. Considered as cool spots for photo sessions, urban exploring or even beer brewing, these places have become attractions of sorts. There are climbing routes on some of the remaining bridges and culverts, rope jumping events, and even organized parties, such as the Bały House Opening event, which takes place under the oldest bridge in Pyskowice. During the winter season, many of the structures become suitable places for children to come and slide down from on their sleighs; and under the culvert where the curtains are hung, there is water which becomes an ice rink appropriate for skating. Today, these places have become domesticated.
 

The title was transferred from the colloquial name that the residents use for the place where all the structures of the unfinished junction are located. The word was created as a result of the Polish translation of the German word der Bau, meaning a building, structure, or a construction site.
 

 

Cooperation:
Katarzyna Słomska (sewing curtains), Julia Słomska (substantive assistance), Mirosław Słomski, Marcin Szukała (installation of curtains), Mietek Kozik (technical assistance), Roland Skubała (historical consultation), Prof. Grażyna Jaskierska-Albrzykowska, asst. Dr. Karolina Freino, asst. MSc. Elżbieta Leszczyńska-Szlachcic, Prof. Tomasz Opania (substantive assistance)